ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC ...

 

 

 

 

ISSN (Online) 2812-9636

INSTITUCIJA:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC

GLAVNI I ODGOVORNI UREDNIK:
Dr Jasmina Nikolić, direktorka Istorijskog arhiva Požarevac

AUTOR I UREDNIK PORTALA:
Dr Jasmina Nikolić

TEHNIČKI UREDNIK:
Aleksandra Bogdanović

 

AUTORI:
Dr Jasmina Nikolić
Dr Dragana Miloradović
Nataša Milošević Dulić
Mirjana Stepanović
Pavle R. Srdić
Dubravka Duca Marković

POČETAK
1.10.2021.

STATUS:
U toku
___________________________

KONTAKT PODACI:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC
DR VOJE DULIĆA 10
12000 POŽAREVAC
REPUBLIKA SRBIJA
www.arhivpozarevac.org.rs
info@arhivpozarevac.org.rs
+381.12.523.082

 

ARHIVALIJA MESECA – OKTOBAR 2024.

 

   

Pre 80 godina na ulicama grada Požarevca – osmesi i cveće za Crvenoarmejce

 

Treće godine rata nemačka okupaciona armada započela je tokom proleća i leta ofanzivne operacije u centralnoj Bosni ne bi li zarobili političko i vojno rukovodstvo. Operacija „Skok konjića“  - izvršen desant na Drvar – nije dala očekivane rezultate. Ali zato leto i početak jeseni tekli su u znaku napredovanja Prvog proleterskog korpusa u sadejstvu sa sovjetskim trupama u borbama za Srbiju.

Započele su borbe za oslobođenje Srbije. Crvena armija izbila je na rumunsko-jugoslovensku granicu, a u cilju organizovanja dočeka Crvenoarmejaca i pripajanja jugoslovenske vojske, Vrhovni štab Narodnooslobodilačke vojske i Proleterskih odreda Jugoslavije je 8. septembra 1944. objavio Proglas povodom izbijanja  Crvene armije na rumunsko-jugoslovensku granicu.

Početkom septembra 1944. godine, odmah posle slamanja otpora nemačke borbene grupe „Felber“ u zoni jugoslovensko-bugarske granice u istočnoj Srbiji, 57. armija Crvene armije i 14. Korpus Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije preduzeli su gonjenje razbijenih nemačkih snaga prema Velikoj Moravi nastupajući, pod jakom borbom uz podršku 12 tenkova i 18 gardijskih raketnih bacača „kaćuša“, dolinom Peka i drumom od Kučeva preko Petrovca ka Požarevcu, zatim od Bora preko Žagubice prema Velikoj Plani, Sovjetske i Jugoslovenske divizije su se nezadrživo probijale napred, izbile na Veliku Moravu i do 15. oktobra 1944. godine oslobodile su Požarevac i Smederevo.

Na bojištima oko Požarevca, Majdanpeka, Petrovca, Velike Plane, Miloševca, Lozovika i Smedereva ranjeno je preko 380, a poginulo 1600 boraca, podoficira i oficira Narodnooslobodilačke vojske i 441 vojnik i starešina Crvene armije. U znak zahvalnosti i večnog sećanja na Crvenoarmejce poginule u tim borbama, njihove posmrtne ostatke su jugoslovenski narodi sahranili u zajedničku grobnicu u Požarevcu.
(Više: Grupa autora, Ratna slika Srbije u Drugom svetskom ratu, 1941-1945, Istorijski arhiv Požarevac, 2020; Milivoje Pajović, Jasmina Nikolić, Dva veka vojske u  Braničevu, Medija centar „Odbrana“ i Istorijski arhiv Požarevac, 2013.)

U čast Dana oslobođenja Grada Požarevca podelili smo sa vama arhivsku fotografiju koja je deo zaustavljenog vremena – oduševljenja ljudi okupljenih u centru grada, na raskrsnici između zgrade Načelstva i hotela „Grand“ i „Srpska kruna“, na svečanom dočeku oslobodilaca.

Fotografija: Na ulicama Požarevca proslavlja se oslobođenje, 15. oktobar 1944.
(Istorijski arhiv Požarevac, Lični fond Aleksandra Saše Markovića)

Odabrala: dr Dragana Miloradović, arhivski savetnik